تشخیص آزمایشگاهی بیماری سل
بیماری سل، که ناشی از باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس است، یکی از بیماری‌های عفونی مهم به شمار می‌رود. تشخیص این بیماری به روش‌های مختلفی انجام می‌شود که هر یک دارای ویژگی‌ها و دقت خاص خود هستند.
تشخیص اولیه
تشخیص اولیه معمولاً با استفاده از تست‌های پوستی و رادیوگرافی انجام می‌شود. تست مانتو، که به عنوان تست پوستی توبرکولین نیز شناخته می‌شود، در این مرحله مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این تست، مقداری پروتئین خاص از باکتری به زیر پوست فرد تزریق می‌شود و پس از ۴۸ تا ۷۲ ساعت، واکنش پوست بررسی می‌شود.
تشخیص آزمایشگاهی
در مرحله بعد، نمونه‌گیری از خلط بیمار اهمیت دارد. این نمونه‌ها به آزمایشگاه فرستاده می‌شوند تا باکتری سل شناسایی شود. روش‌های مختلفی برای این تشخیص وجود دارد:
۱. میكروسکوپی: در این روش، نمونه خلط زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود تا باکتری‌ها مشاهده شوند.
۲. کشت باکتری: در این روش، نمونه خلط روی محیط کشت قرار می‌گیرد. اگر باکتری‌ها رشد کنند، نتیجه مثبت خواهد بود. این روش زمان‌بر است، اما دقت بالایی دارد.
۳. تست‌های مولکولی: روش‌هایی مانند PCR می‌توانند DNA باکتری را شناسایی کنند. این تست‌ها سریع و دقیق هستند.
۴. تست‌های ایمنی‌شناسی: این تست‌ها به شناسایی آنتی‌ژن‌های باکتری در نمونه‌های خون یا مایعات بدن کمک می‌کنند.
نتیجه‌گیری
تشخیص زودهنگام و دقیق بیماری سل بسیار مهم است، زیرا می‌تواند به درمان مؤثر و جلوگیری از شیوع بیماری کمک کند. در نهایت، پزشکان باید بر اساس نتایج آزمایش‌ها و علائم بالینی، بهترین روش درمان را انتخاب کنند.
تشخیص آزمایشگاهی بیماری سل
تشخیص آزمایشگاهی بیماری سل
، یکی از مهم‌ترین مراحل در کنترل و درمان این بیماری است. بیماری سل که توسط باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس ایجاد می‌شود، معمولاً به ریه‌ها آسیب می‌رساند ولی می‌تواند سایر اندام‌ها را نیز درگیر کند. برای تشخیص دقیق، چندین روش آزمایشگاهی به کار می‌رود که هر کدام مزایا و محدودیت‌های خاص خود را دارند.ابتدا، تست خلط یا آزمایش مستقیم میکروسکوپی اهمیت ویژه‌ای دارد. نمونه خلط بیمار زیر میکروسکوپ با رنگ‌آمیزی اسید-فاست بررسی می‌شود تا حضور باسیل‌های اسید-فاست مثبت مشخص شود. این روش سریع و ارزان است ولی حساسیت آن کم است و در برخی بیماران منفی کاذب می‌دهد.
از سوی دیگر، کشت نمونه خلط، استاندارد طلایی تشخیص سل محسوب می‌شود. در این روش، باکتری‌ها در محیط‌های کشت خاص رشد داده می‌شوند. این کار چند هفته طول می‌کشد ولی حساسیت بسیار بالایی دارد و امکان بررسی مقاومت دارویی نیز فراهم می‌آید. به همین دلیل در درمان‌های دارویی، نتایج کشت اهمیت زیادی دارند.
علاوه بر این، آزمایش‌های مولکولی جدید مانند PCR به سرعت ژن‌های خاص مایکوباکتریوم توبرکلوزیس را شناسایی می‌کنند. این روش‌ها در عرض چند ساعت نتیجه می‌دهند، حساسیت و ویژگی بالایی دارند و می‌توانند مقاومت دارویی را هم تشخیص دهند. این تکنولوژی به ویژه در مواردی که نمونه‌گیری دشوار است، بسیار مفید است.
تست پوستی توبرکولین (Mantoux) نیز یکی از روش‌های غیرمستقیم تشخیص عفونت سل است. در این تست، مقدار کمی پروتئین توبرکولین زیر پوست تزریق می‌شود و بعد از ۴۸ تا ۷۲ ساعت اندازه ورم اندازه‌گیری می‌شود. این تست نمی‌تواند بیماری فعال را از عفونت نهفته تفکیک کند، ولی در غربالگری افراد در معرض خطر کاربرد دارد.
آزمایش خون، به ویژه آن‌هایی که پاسخ ایمنی سلول‌میان را بررسی می‌کنند (IGRA)، نیز جایگاه خاصی دارند. این تست‌ها حساس‌تر از تست پوستی‌اند و در افراد واکسینه‌شده با BCG نتایج بهتری ارائه می‌دهند.
در نهایت، ترکیب این روش‌ها، با توجه به علائم بالینی و رادیولوژی، بهترین راه برای تشخیص قطعی سل است. بدون تشخیص دقیق، درمان موثر ممکن نیست و بیماری گسترش می‌یابد.
بنابراین، استفاده از روش‌های متنوع آزمایشگاهی، به‌ویژه در مناطق با شیوع بالای سل، حیاتی است تا از شیوع بیشتر جلوگیری شود و بیماران به موقع درمان شوند.
