تبدیل فایل‌های BMP به نمودار یا سلول‌های اکسل (BMP Convert XLS) 

تبدیل فایل‌های BMP به نمودار یا سلول‌های اکسل (BMP Convert XLS)

BMPConvert دو فایل اکسلِ ماکروباز (Macro-Enabled Workbooks) است که یک تصویر BMP معمولی را به دو روش وارد اکسل می‌کند:

1. به‌صورت نمودار XY-Scatter که هر «پیکسل» تصویر را به‌صورت یک نقطه (Marker) روی نمودار ترسیم می‌کند.

2. به‌صورت رنگ‌آمیزی مستقیم سلول‌های شیت به‌نحوی که هر سلول نمایندهٔ یک پیکسل باشد.

این پروژه برای نمایش/بازآفرینی تصاویر کم‌رنگ در اکسل بسیار جالب است و علاوه بر کاربردهای آموزشی، برای ساخت هنر پیکسلی (Pixel Art) و بازنمایی لوگوها نیز استفاده می‌شود.

نمونه تصاویر در زمان اجرا

این ابزار دقیقاً چه می‌کند؟

• خواندن فایل BMP و تحلیل رنگ‌ها (Color Analysis).

• تبدیل تصویر به نقاط رنگی روی نمودار XY-Scatter (هر نقطه با مختصات X,Y متناظر با سطر/ستون پیکسل) یا به سلول‌های رنگ‌آمیزی‌شده در شیت.

• اگر تصویر ۵۶ رنگِ منحصربه‌فرد یا کمتر داشته باشد، نسخهٔ نموداری بدون مشکل آن را ترسیم می‌کند. (این محدودیت به مدل رنگ/پالت در پیاده‌سازی اصلی برمی‌گردد.)

• برای پر شدن کامل «شبکهٔ نقاط» و جلوگیری از سفیدی‌های بین پیکسل‌ها، می‌توانید اندازهٔ Marker نمودار را افزایش دهید؛ یا اگر هم‌پوشانی ایجاد شد، اندازهٔ تصویر/Marker را کاهش دهید. در نسخهٔ سلولی، دقت پیکسل‌ها با تغییر اندازهٔ سطر/ستون‌ها حاصل می‌شود.

پیش‌نیازها و سازگاری

• نیازمند Microsoft Excel دسکتاپ با فعال بودن ماکروها است (Windows یا Mac). در Trust Center اکسل، گزینهٔ اجرای ماکروها باید مجاز باشد.

• فرمت ورودی باید BMP باشد. (برای تبدیل PNG/JPG به BMP می‌توانید از Paint ویندوز یا هر ویرایشگر تصویر استفاده کنید.)

• برای کارایی بهتر، اندازهٔ تصویر را کوچک و تعداد رنگ‌ها را محدود نگه دارید (مثلاً لوگوها یا آیکون‌ها با رنگ‌های کم).

نکتهٔ فنی: دلیل انتخاب BMP این است که ساختار این فرمت ساده و خطی است و برای خواندن بایت‌های رنگ با VBA بسیار سرراست عمل می‌کند. (توضیح فنی/تحلیلی)

آموزش گام‌به‌گام (نسخهٔ نموداری – XY-Scatter)

1. دانلود و Extract: فایل bmp2chart.zip را از لینک بالا دریافت و از حالت فشرده خارج کنید.

2. باز کردن در اکسل: فایل اکسل را باز و Enable Macros را تأیید کنید.

3. انتخاب فایل تصویر BMP: از دکمه/ماکرو موجود برای انتخاب تصویر استفاده کنید.

4. تحلیل و ترسیم: ماکرو تصویر را می‌خواند و نقاط رنگی را به‌صورت سری‌های داده/نقاط روی نمودار XY رسم می‌کند.

5. تنظیمات نمایش:

   • Marker Size را زیاد/کم کنید تا «پیکسل‌ها» بدون فضای خالی نمایان شوند.

   • Plot Area را طوری تغییر دهید که نسبت تصویر حفظ شود و «Banding» یا نوارهای فاصله‌دار به حداقل برسد.

6. ذخیرهٔ خروجی: نمودار را به‌صورت تصویر (Copy as Picture) یا PDF ذخیره کنید.

آموزش گام‌به‌گام (نسخهٔ سلول‌ها – Worksheet Cells)

1. دانلود و Extract: فایل bmp2cells.zip را دریافت و از حالت فشرده خارج کنید.

2. Enable Macros و اجرای ماکرو.

3. انتخاب تصویر BMP.

4. تبدیل به سلول‌ها: ماکرو با پیمایش پیکسل‌ها، .Interior.Color سلول‌های شیت را مطابق RGB هر پیکسل تنظیم می‌کند.

5. تنظیم نسبت پیکسل: ارتفاع ردیف‌ها و عرض ستون‌ها را طوری تنظیم کنید که هر سلول مربعِ هم‌اندازه شود (مثلاً Column Width ≈ Row Height).

6. ذخیرهٔ خروجی: شیت را نگه‌دارید یا به PDF/تصویر صادر کنید (Print to PDF/Export).

نکات کلیدی و محدودیت‌ها

• حداکثر ۵۶ رنگ منحصربه‌فرد برای نسخهٔ نموداری توصیه/لازم است. اگر تصویر شما بیش از این رنگ دارد:

  • تصویر را کوچک‌تر و با پالت محدودتر خروجی بگیرید (BMP با ۲۵۶ رنگ یا ۱۶ رنگ؛ کاهش رنگ‌ها با حذف Dithering).

  • یا از نسخهٔ سلول‌ها استفاده کنید که روی جزئیات رنگی حساسیت کمتری دارد اما از نظر کارایی سنگین‌تر است.

• کارایی: تصاویر بزرگ (مثلاً 200×200 پیکسل = 40,000 نقطه/سلول) باعث افت سرعت می‌شوند. بهتر است در حد ≤ 100×100 یا کمتر باقی بمانید، مگر این‌که سیستم قدرتمندی داشته باشید.

• حفظ نسبت تصویر: در نمودار، نسبت محور X/Y را برابر تنظیم کنید (Scale یکسان) تا تصویر کشیده/فشرده نشود.

کاربردهای پیشنهادی

• آموزش VBA: آرایه‌ها، حلقه‌ها، خواندن فایل‌های باینری، نقشه‌برداری رنگ‌ها.

• هنر پیکسلی/لوگو: خلق Pixel Art یا تبدیل لوگوهای کم‌رنگ به طرح‌های سلولی در اکسل.

• Visualization خلاقانه: نمایش تصاویر به شکل داده‌محور روی نمودارها.

رفع اشکال (Troubleshooting)

• ماکرو اجرا نمی‌شود: از مسیر File > Options > Trust Center > Trust Center Settings > Macro Settings اجرای ماکروها را فعال کنید.

• تصویر ترسیم نمی‌شود یا ناقص است: تعداد رنگ‌ها را کاهش دهید (≤ ۵۶ رنگ) و اندازهٔ Marker را تنظیم کنید.

• باندینگ/فضای خالی بین نقاط: Marker را بزرگ‌تر یا Plot Area را کوچک‌تر کنید؛ یا تصویر را با ابعاد کمتر بارگذاری کنید.

• کندی شدید در نسخهٔ سلولی: ابعاد تصویر را کم کنید یا شیت را به چند بخش تقسیم کنید.

نکات فنی برای علاقه‌مندان VBA

این بخش برای توضیح منطق کلی است و کد اصلی ممکن است متفاوت باشد.

• خواندن BMP: بازکردن فایل در حالت باینری، خواندن Header (اطلاعات ابعاد و عمق رنگ)، سپس خواندن Pixel Data سطر به سطر.

• نگاشت پیکسل → نمودار: تعیین مختصات X = ستون و Y = ردیف برای هر پیکسل و افزودن نقطه با رنگ متناظر. (در نسخهٔ اصلی محدودیت رنگ به ۵۶ رنگ اشاره شده است.)

• نگاشت پیکسل → سلول: حلقهٔ دوبعدی روی سطر/ستون‌ها و انتساب Cells(r, c).Interior.Color = RGB(R, G, B).

نمونهٔ شبه‌کد برای نسخهٔ سلولی

Sub BmpToCellsSkeleton()
    Dim r As Long, c As Long
    ' فرض: آرایه‌ای از RGBها با ابعاد Height×Width از تصویر BMP خوانده شده
    For r = 1 To Height
        For c = 1 To Width
            Cells(r, c).Interior.Color = RGB(Arr(r, c).R, Arr(r, c).G, Arr(r, c).B)
        Next c
    Next r
End Sub

راهنمای تکمیلی: تبدیل فرمت به BMP

اگر تصویر شما PNG/JPG است:

1. روی فایل راست‌کلیک کنید و با Paint (ویندوز) باز کنید.

2. از منوی File > Save As، گزینهٔ BMP Picture را انتخاب کنید.

3. برای کاهش تعداد رنگ‌ها، یکی از حالت‌ها (مانند 16 Color Bitmap یا 256 Color Bitmap) را انتخاب کنید و Dithering را غیرفعال نگه دارید.

جمع‌بندی

BMPConvert یک نمونهٔ جذاب و آموزشی برای نمایش تصاویر کم‌رنگ در اکسل است؛ هم به‌صورت نمودار XY-Scatter و هم از طریق رنگ‌آمیزی سلول‌ها. با رعایت محدودیت ≤ ۵۶ رنگ (برای نسخهٔ نموداری) و کوچک نگه‌داشتن ابعاد تصویر، خروجی تمیز، قابل انتشار و سرگرم‌کننده‌ای خواهید داشت.