HEALTH BELIEF MODEL: AN OVERVIEW
مدل باور سلامت (Health Belief Model یا HBM) یکی از نظریه‌های مهم در روانشناسی سلامت است که در دهه 1950 میلادی توسط روانشناسان آمریکایی توسعه یافته است. این مدل به تبیین رفتارهای بهداشتی افراد و چگونگی پذیرش یا عدم پذیرش اقدامات پیشگیرانه می‌پردازد.
مؤلفه‌های کلیدی این مدل شامل موارد زیر است:
۱. ادراک از آسیب‌پذیری: افراد باید احساس کنند که در معرض خطر بیماری یا مشکلات بهداشتی قرار دارند. این ادراک می‌تواند از طریق اطلاعات، تجربیات شخصی یا مشاهدات اجتماعی شکل بگیرد.
۲. ادراک از شدت بیماری: شدت بیماری به تصوری که افراد از عواقب آن دارند، بستگی دارد. اگر فردی عواقب بیماری را جدی بداند، احتمالاً به دنبال پیشگیری خواهد بود.
۳. مزایای اقدام: افراد باید باور داشته باشند که اقداماتی که انجام می‌دهند، منجر به کاهش خطر یا بهبود وضعیت سلامتی می‌شود. به عبارتی، باید از مزایای تلاش‌های بهداشتی آگاه شوند.
۴. موانع اقدام: موانع فیزیکی، مالی یا اجتماعی که ممکن است باعث عدم انجام اقدام شوند، باید شناسایی شوند. این موانع می‌توانند شامل هزینه درمان، عدم دسترسی به خدمات بهداشتی یا حتی ترس از عواقب باشد.
۵. تحریکات یا نشانه‌ها: عوامل بیرونی که می‌توانند افراد را به اقدام ترغیب کنند، مانند یادآوری‌ها یا مشاوره‌های بهداشتی، نیز در این مدل مهم هستند.
به طور کلی، مدل باور سلامت به متخصصان بهداشت و درمان کمک می‌کند تا استراتژی‌های مؤثری برای ترویج رفتارهای سالم طراحی کنند. با درک بهتر از ادراکات و باورهای افراد، می‌توانند برنامه‌هایی کارآمدتر برای پیشگیری از بیماری‌ها و ارتقاء سلامت جامعه ایجاد کنند.
مدل باور سلامت نشان می‌دهد که تغییر رفتار بهداشتی تنها به اطلاعات و آموزش محدود نیست، بلکه باید به درک عمیق‌تری از احساسات و باورهای افراد نیز توجه شود.
