بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان، که به نام زئونوزها نیز شناخته می‌شوند، بیماری‌هایی هستند که از حیوانات به انسان‌ها منتقل می‌شوند. این بیماری‌ها می‌توانند از طریق تماس مستقیم با حیوانات، محصولات حیوانی، یا حتی از طریق محیط زیست انتقال یابند. در ادامه به بررسی شایعترین این بیماری‌ها می‌پردازیم.
۱. هاری
هاری یک بیماری ویروسی است که از طریق گزش یا خراش حیوانات آلوده، به ویژه سگ‌ها، به انسان منتقل می‌شود. این ویروس به سیستم عصبی حمله می‌کند و در صورت عدم درمان به موقع، می‌تواند منجر به مرگ شود. علائم شامل تب، سردرد، و در نهایت تشنج و کما است.
۲. سالک
سالک، که به عنوان بیماری لیشمانیوز نیز شناخته می‌شود، ناشی از انگل‌های لیشمانیا است. این بیماری از طریق نیش پشه‌های آلوده به انسان منتقل می‌شود. علائم شامل زخم‌های پوستی، تب و ضعف عمومی است. درمان به موقع می‌تواند به کاهش عوارض کمک کند.
۳. آنفولانزا
آنفولانزا در انواع مختلفی از حیوانات، به ویژه طیور و خوک‌ها، وجود دارد. برخی از انواع این ویروس‌ها قابلیت انتقال به انسان را دارند. علائم شامل تب، سرفه، و درد عضلانی است. واکسیناسیون می‌تواند به پیشگیری از این بیماری کمک کند.
۴. توکسوپلاسموز
این بیماری ناشی از انگل توکسوپلاسما گوندی است و معمولاً از طریق تماس با مدفوع گربه‌های آلوده به انسان منتقل می‌شود. علائم معمولاً خفیف هستند، اما در زنان باردار می‌تواند به جنین آسیب برساند.
۵. بروسلوز
بروسلوز یک بیماری باکتریایی است که معمولاً از طریق مصرف محصولات لبنی خام یا تماس با حیوانات آلوده منتقل می‌شود. علائم شامل تب، عرق شبانه، و خستگی مزمن است.
در نهایت، پیشگیری از این بیماری‌ها شامل رعایت بهداشت فردی، جلوگیری از تماس با حیوانات آلوده و واکسیناسیون است. همچنین، آموزش عمومی درباره خطرات زئونوزها بسیار مهم است.
بیماریهای مشترک بین انسان و حیوان، که به عنوان "بیماریهای زئونوز" شناخته می‌شوند، یکی از مسائل مهم در سلامت عمومی و دامپزشکی است. این بیماری‌ها، که می‌توانند از حیوانات به انسان منتقل شوند یا برعکس، انواع مختلفی دارند و در سراسر جهان، به‌خصوص در مناطق روستایی و مناطقی با سطح پایین بهداشت، شیوع بیشتری دارند.
شایعترین بیماریهای زئونوز و ویژگی‌های آن‌ها
در ابتدا، باید بدانید که بیماریهای زئونوز می‌توانند از طریق تماس مستقیم با حیوانات، تماس با فضولات، گزش، یا حتی استنشاق ذرات معلق در هوا منتقل شوند. در این راستا، چند بیماری عمده و قابل توجه وجود دارد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:
۱. تب کنگو (Brucellosis)
این بیماری، ناشی از باکتری برسللا است و غالباً از طریق تماس با حیوانات آلوده، مخصوصاً گاو، گوسفند، و بز، به انسان منتقل می‌شود. علائم شامل تب، تعریق شبانه، ضعف، و کاهش وزن است. در موارد شدید، ممکن است عوارض جدی به همراه داشته باشد، و درمان آن معمولاً با آنتی‌بیوتیک است.۲. توکسوپلاسموز (Toxoplasmosis)
این بیماری، که ناشی از انگل توکسوپلاسما گوندی است، معمولاً از طریق تماس با مدفوع گربه‌های آلوده یا مصرف گوشت خام یا نیم‌پز منتقل می‌شود. علائم ممکن است خفیف باشد یا حتی بدون علامت، ولی در زنان باردار می‌تواند منجر به عوارض جنینی جدی شود. این بیماری یکی از رایج‌ترین زئونوزها است.۳. هاری (Rabies)
یکی از ترسناک‌ترین بیماریهای زئونوز، که از طریق گزش حیوانات آلوده، به‌خصوص سگ‌های خیابانی، منتقل می‌شود. هاری در مراحل پیشرفته بسیار خطرناک است و تقریبا همیشه منجر به مرگ می‌شود. واکسیناسیون حیوانات و آموزش‌های عمومی، کلید کنترل این بیماری است.۴. سالمونلا (Salmonellosis)
این بیماری، ناشی از باکتری سالمونلا است و می‌تواند از طریق مصرف مواد غذایی آلوده، مانند تخم‌مرغ، گوشت، یا تماس با حیوانات آلوده، به انسان منتقل شود. علائم شامل اسهال، استفراغ، و تب است. کنترل بهداشت مواد غذایی، مهم‌ترین راه برای پیشگیری است.۵. لیشمانیوز (Leishmaniasis)
این بیماری، که توسط انگل لیشمانیا منتقل می‌شود، بیشتر در مناطق گرم و مرطوب رایج است. انتقال از طریق پشه‌های آلوده صورت می‌گیرد و بر روی پوست و اندام‌های داخلی تأثیر می‌گذارد. در صورت عدم درمان، ممکن است کشنده باشد.عوامل مؤثر در شیوع بیماریهای زئونوز
در کنار موارد ذکر شده، عوامل مختلفی بر شیوع این بیماری‌ها تأثیر دارند، از جمله:- وضعیت بهداشت محیط و دام‌ها
- سطح آموزش عمومی
- سیاست‌های کنترل و واکسیناسیون
- تماس نزدیک با حیوانات بدون رعایت پروتکل‌های ایمنی
اقدامات پیشگیرانه و کنترل بیماریهای زئونوز
برای کاهش و کنترل این بیماری‌ها، چندین راهکار مهم وجود دارد:- آموزش عمومی درباره خطرات و روش‌های انتقال
- رعایت بهداشت فردی، مانند شست‌وشوی دست‌ها بعد از تماس با حیوانات
- واکسیناسیون حیوانات خانگی و دام‌ها
- کنترل جمعیت حیوانات خیابانی
- مراقبت صحیح از مواد غذایی و پرهیز از مصرف گوشت نیم‌پز یا خام
